Wat een spektakel kan het aanleggen van een stuk weg zijn. Het is niet even wat piketpaaltjes zetten en dan gaan asfalteren. Was het maar zo makkelijk! Nee, wat ze daar in die hoek van Waalwijk aan het doen zijn, is een wonderlijke logistieke en bouwkundige operatie. Wat nu nog een spaghetti van wegen, afslagen, omleidingen en vele gele borden is, moet straks geruisloze kruispunten van doorstromend verkeer worden. Onderlangs en bovenlangs rijden over een tijdje voertuigen Waalwijk in en uit of nemen de juiste afslag zonder gehinderd te worden door vervelende verkeerslichten.
Overal zijn op dit moment nog zo’n 120 gehelmde wegenbouwers in gele hesjes bezig aan hún stukje van het gigantische geheel. Grondwerkers, gravers, asfalteerders, betonstorters, palenzetters, schilders en wat al dies meer. Een heel gedoe dus. En het mooie is dat alle verkeer gewoon door kan rijden, weliswaar hier en daar wat aangepast maar het rijdt door. Net als het werk.

Dat is wat mij nog het meest verbaast; dat alles door kan blijven rijden, ondanks alle complicaties, gestuurd door een onzichtbare hand. Ok, af en toe is er een kleine file, rijdt alles wat langzamer of is er een nachtje of wat een afsluiting, maar voor grote problemen zorgt dat niet. Je gaat je bijna afvragen of al die extra stroken straks wel echt nodig zijn! Nu gaat het toch ook goed? Zelfs het Eftelingverkeer ondervindt geen problemen.
Het lijkt wel alsof dit hele project ergens vanuit een hokje door een hyperintelligent 'masterbrein' of een super-schaakcomputer wordt aangestuurd, waarbij vele zetten vooruit wordt gedacht.
Telkens als ik er 'overheen rij' is het project weer veranderd: daar weer een berg zand erbij, hier weer een strook zand die een op- of afrit moet worden... De bouwput krijgt zo iets organisch, alsof het een levend ding is dat langzaam groeit op weg naar volwassenheid. Met ergens een opperwezen dat al lang weet hoe het allemaal afloopt. Je zou er haast religieus van worden, maar dat was ik toch echt niet van plan!

Religieus moet je er niet van worden. Maar het begint wel met geloof. Zo’n BAM gelooft dat het deze klus kan klaren. En, inderdaad, als ik er langs rijd dan ziet het er wel naar uit dat ze het kunnen. Dat hokje met dat ‘masterbrein’ is er echt. Alleen is dat in dit geval een heel kantoor waar ongeveer 40 man aan het werk is. Naast de snelweg hebben ze een pand gehuurd. BAM en de provincie zitten daar te tekenen en te rekenen, te plannen, aan te passen en te organiseren. Het gaat maar door, totdat het klaar is. Zelf noemen ze het N261nonstop.
Voordat ze aan de weg begonnen, zijn er wat rechtszaken gevoerd tussen de BAM en de provincie. De aannemer wilde wat dingen laten vallen om het zodoende goedkoper uit te kunnen voeren. Waarschijnlijk hebben ze gewoon te laag ingeschreven. Want zeg nou zelf, voor € 76.000.000,- zo iets doen; koopje toch?
De vraag is dan: is het dat waard? Er zullen er zijn die dat veel te veel geld vinden en er zijn mensen die zeggen dat het echt een koopje is. Wat is de vooruitgang waard? Wat hebben we er voor over om sneller van A naar B te kunnen? Aanjager voor de economie? Alles draait om geld, hè.

Alles draait om geld. Dat maken ze ons wijs inderdaad. En bij dat soort bedragen begint het mij te duizelen. Wie kan nou beoordelen of dat te veel of te weinig is? Ik niet. Ik wil eens proberen alles wat minder om geld te laten draaien.
Ik heb me voorgenomen om de komende maanden vooral te genieten van de schoonheid van de weg-in-wording. Ze noemen viaducten geloof ik in vaktaal 'kunstwerken'. Nou, ik noem voortaan gewoon alles wat er gebeurt rond de N261 kunstwerken. Van de bergen zand en de rotondes tot de nieuwste types lantaarnpalen. En dat Uitkijkpunt bij Landgoed Driessen waar we op stonden om alles te overzien, daar moeten meer mensen eens naartoe fietsen op een zonnig voorjaarsdagje. En je kunt er gerust iedere week een keer gaan kijken, het project ziet er iedere keer weer anders uit. Het is een orgaan dat groeit en iedere keer weer verrast. Ik heb weleens geprobeerd aan de hand van een kaart en foto's in de krant een beeld te krijgen van hoe het nou precies gaat worden. Maar daar ben ik mee gestopt omdat het mij begon te duizelen. Ik laat me gewoon verrassen.
Laten we de komende maanden maar flink genieten. Want als die weg eenmaal klaar is, is het gewoon....een weg. Niet te onderscheiden van al dat andere asfalt waar Nederland vol mee ligt. Een van de vele wegen waar automobilisten gedachteloos gebruik van maken.

Het koppie er wel bijhouden Joep, als je over de snelweg rijdt. Blijven nadenken en opletten, anders gebeuren er ongelukken. En dat willen we niet. Daar kan jij van meepraten. Opletten doen we en daarover schrijven we. Je had het over een organisch geheel. En dat is het. Als we elke dag een foto hadden gemaakt van bovenaf en dat 2 jaar lang, dan levert dat 730 foto’s op. Zetten we die achter elkaar, als een filmpje, met 30 opnames per seconde, dan hebben we een film van 24 seconden. Zie je de weg ontstaan in nog geen halve minuut. Fascinerend!
Is organisch natuurlijk? Van bovenaf lijkt het een natuurlijk proces. Dichterbij zie je hoe zoiets gebeurt anno 2015 met alle techniek van nu. Brengt me op de volgende vraag. Natuur of cultuur? Ik neig er naar om te zeggen dat dit ook natuur is, net als die aangelegde bossen waar we zo lekker in kunnen recreëren met zijn allen. Dat natuur er vroeger anders uitzag dan nu, wil nog niet zeggen dat wat er nu is geen natuur genoemd mag worden. Ik denk dat alles wat van de aarde komt natuurlijk is. Wat dan betekent dat wat wij maken ook een vorm van natuur is. Alles is organisch. Alles verandert en blijft hetzelfde. Van bovenaf bekeken is er die aarde, die onveranderende aarde. En zie je die N261 niet eens. De goden zullen wel denken: “Wat maken ze zich toch druk daar beneden”.

Daar heb je een punt: dat het onderscheid tussen cultuur en natuur in de huidige tijd steeds moeilijker vol te houden is. Als je cultuur definieert als alle processen waar menselijke activiteit de doorslaggevende vormgever is, blijft er weinig natuur over. En als we de “natuur” op onze doorgedraaide planeet nog willen redden, zal dat toch echt van de mens moeten komen. Natuurbehoud is dus een culturele activiteit.
Ik hou wel van de contrasten tussen “harde” cultuur als de N261 en “zachte” cultuur als de Loonse en Drunense Duinen, die per slot van rekening ook door menselijke activiteit zijn ontstaan. Ergens in onze genen en dus ook in onze geest zitten nog instincten die een beroep doen op onze ervaringen als rondzwervende steppebewoner. Dat waren we erg lang, veel langer dan dorps- of stadsmensen of automobilisten! We houden dus van bomen, weiden, stroompjes, vergezichten, bossen en andere uitingen van “natuur”. Het gaat dan eigenlijk om onze eigen “natuur”, een stukje software uit de prehistorie. En sinds een eeuw of wat rijden we auto. Een snelweg is een ding dat we pas sinds een halve eeuw massaal gebruiken. Dat moet nog iets in onze genen etsen, dat zal nog wel even duren voordat dat zover is. Tot dan is “auto-mobiel” zijn een avontuur. Dat verklaart waarom mensen zo graag autorijden. Het “on the road” gevoel; Jack Kerouac schreef er een klassieke roman over.
Ik moet eerlijk bekennen: niks is zo lekker als in je auto naar onbekende streken, liefst met lekkere muziek erbij... En dan is die nieuwe N261 zo voorbij...

We moeten de weg niet uit het oog verliezen. Het duizelingwekkende kunststukje dat de BAM en de provincie opvoeren. Ik heb het nog niet eens gehad over de hoeveelheden beton en asfalt die er tot dusver gebruikt zijn. De bijzondere kunstwerken die er gebouwd zijn. Een ‘zwevende’ rotonde als een UFO boven de N261 en een 40 meter brede natuurbrug, ecoduct, die Landgoed Huis ter Heide verbindt met De Loonse en Drunense Duinen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over allerlei duikers, verspanende werkzaamheden en de verlichting. Op verschillende plaatsen wordt de boel zelfs mooi uitgelicht. De vooruitgang, wat is het waard? Als ik lees dat er in totaal 19 ha bos gekapt is en er 30 ha wordt teruggeplant dan kan ik straks met een goed, afgekocht, gevoel gebruik maken van de nieuwe weg. En tuf ik op mijn gemak van A naar B, ongehinderd door die vreselijke verkeerslichten. Straks weet niemand beter dan dat het altijd zo geweest is, onze kinderen, onze kleinkinderen. En nog veel later, in een tijd met andere vervoerstechnieken, zullen ze het vreemd vinden dat iedereen in zijn eigen autootje van A naar B reed. Maar dat is weer een ander verhaal.

Ja, laten we de weg niet uit het oog verliezen. We moeten op het rechte pad blijven, en zeker niet van het padje af...
Ik las in de krant wat er allemaal nog meer op de A59 gaat gebeuren de komende jaren. De weg tussen Wolluk en Den Bosch gaat grondig op de schop. Andere afslagen, een nieuwe brug over het kanaal, er staat ons heel wat te wachten. En met dat nieuwe mega-magazijn dat Bol.com laat bouwen op het industrieterrein, waar tweeduizend mensen moeten komen te werken, zal al dat asfalt intensief gebruikt gaan worden.
Ik vind die naald die ze in het midden van die rotonde geplaatst hebben prachtig. Het verwijst naar de schoenindustrie maar ik zie 'm ook als een kompasnaald, die ons de weg wijst, ook de weg naar de toekomst. En misschien is dat er wel een zonder de auto zoals we die nu kennen, zoals jij al suggereert. Van mij mag het hoor, de zelfrijdende auto. Dan kunnen we lekker naar buiten kijken de hele tijd. Maar ik ben wel benieuwd wat er dan van het mij zo bekende ”on the road gevoel” overblijft. Ach, alles komt en gaat en dat zal zo nog wel even door blijven gaan. Nostalgie is mooi. Maar de blik vooruit is misschien nog wel mooier. Ook dat is een “on the road gevoel”.
Ik ga het liedje dat Mathijs Leeuwis over onze Maasroute heeft gemaakt nog eens draaien: A59. “Driving on the A59 tonight...”